KISAH TUN SALLEH (BY TUN M)

1. Apabila Kerajaan memberi bayaran ex-gratia kepada para hakim yang terlibat di dalam penyingkiran Tun Salleh Abas sebagai Ketua Hakim Mahkamah Malaysia, persoalan yang perlu dijawab ialah adakah ianya kerana Kerajaan kesal terhadap sesuatu yang berlaku di zaman sebelum Kerajaan ini berkuasa atau adakah ianya langkah terdesak untuk mengembalikan sokongan selepas keputusan buruk Pilihanraya Umum 2008.

2. Jika Kerajaan hari ini merasa kesal, bayaran ex-gratia (memandangkan tiada lagi perkataan yang lebih sesuai) sepatutnya dibuat selepas ianya mula berkuasa. Jelas sekali ia hanya merasa kesal baru-baru ini, selepas Menteri baru yang dipertanggungjwabkan ke atas hal-ehwal kehakiman (yang juga pernah digantung kerana penglibatan dalam politik wang) mencadangkannya sebagai langkah untuk memenangi hati Majlis Peguam.

3. Tetapi apakah yang menyebabkan perasaan kesal “politik” di pihak Kerajaan ini? Adakah kerana berlaku ketidak adilan? Atau adakah Kerajaan yang sebelumnya berlaku berat sebelah atau melanggar undang-undang?

4. Kebanyakan orang tahu tentang penyingkiran Tun Salleh tetapi tidak ramai yang mengambil berat tentang apa yang sebenarnya berlaku. Sesetengah pihak percaya yang tindakan terhadap Tun Salleh disebabkan cadangannya membentuk panel 12 hakim untuk mendengar rayuan terhadap keputusan Hakim Harun Hashim yang telah mendapati UMNO sebagai sebuah organisasi haram. Ada pihak lain yang percaya ianya kerana beliau tidak menyebelahi UMNO di dalam penghakimannya.

5. Tidak ada satu pun yang benar. Tun Salleh tidak berat sebelah terhadap Kerajaan. Dia telah menolak permohonan Lim Kit Siang di dalam kes yang melibatkan UEM dan Kerajaan, terhadap injunksi sementara yang dibuat mahkamah rendah di dalam keputusan penghakiman yang panjang yang dibuat olehnya sebagai Presiden Mahkamah Agong (sekarang Mahkamah Persekutuan). Di dalam kes-kes lain penghakiman beliau banyak berpihak kepada Kerajaan. Berkenaan dengan panel untuk mendengar rayuan terhadap keputusan Hakim Harun Hashim, panel yang lebih besar mungkin lebih baik bagi UMNO yang hanya mahukan pengesahan keputusan pemilihan yang akan menjadikan saya Presiden dan (Tun) Ghafar Baba Timbalan Presiden. Samada panel menolak atau menerima keputusan Hakim Harun, ianya tidak akan memberi kesan terhadap UMNO dan UMNO Baru.

6. Sebenarnya kes terhadap Tun Salleh tercetus kerana surat-suratnya kepada Yang di Pertuan Agong yang baginda anggap melanggar tatasusila serta menghina.

7. Di dalam surat pertamanya, Tun Salleh telah menulis kepada DYMM YDP Agong untuk mengadu berkenaan bunyi bising kerana kerja-kerja baikpulih di Istana YDP Agong yang terletak berdekatan dengan rumah Tun Salleh.

8. Ini sahaja boleh dianggap melanggar tatasusila. Seseorang yang begitu kanan kedudukannya boleh meminta izin untuk mengadap YDP Agong dan menyampaikan aduannya secara lisan.

9. Untuk memburukkan lagi perbuatan menghina Istana dia telah menghantar salinan suratnya kepada Raja-Raja lain. Ini seolah-olah menunjukkan yang dia tidak punyai keyakinan terhadap YDP Agong dan menghendakkan Raja-Raja Melayu lain untuk mengadakan tekanan terhadap YDP Agong.

10. Ini kemudiannya disusuli dengan satu lagi surat kepada YDP Agong yang mengadu berkenaan tindak-tanduk eksekutif iaitu Perdana Menteri. Salinan surat ini juga telah dihantar kepada Raja-Raja.

11. Di dalam surat ini, Tun Salleh telah menyatakan antara lain; “All of us (the judges) are disappointed with the various comments and accusations made by the Prime Minister against the judiciary not only outside but inside Parliament.” [Kami (para hakim) kecewa dengan pelbagai kenyataan dan tuduhan yang dibuat Perdana Menteri terhadap badan kehakiman bukan sahaja di luar malahan di dalam Parlimen]

12. Dia seterusnya berkata di dalam suratnya “the accusations and comments have brought shame to all of us and left us mentally disturbed to the extent of being unable to discharge our functions orderly and properly.” [tuduhan-tuduhan dan kenyataan-kenyataan yang dibuat telah memalukan kami semua dan telah meninggalkan kesan kekacauan mental sehinggakan kami tidak dapat menjalankan tugas kami dengan tertib dan teratur].

13. Dia menegaskan yang dia dan para hakim semua “do not like to reply to the accusations publicly because such action is not compatible with our position as judges under the Constitution …. And as such it is only proper for us to be patient in the interest of the nation.” [tidak mahu membalas secara terbuka tuduhan kerana tindakan tersebut tidak bersesuaian dengan kedudukan kami sebagai hakim di bawah Perlembagaan…dan oleh itu adalah lebih baik kami bersabar demi kepentingan Negara].

14. Kenyataan ini nyata tidak benar kerana sebelum surat tersebut diutuskan, di dalam satu ucapan di Universiti Malaya di mana dia dianugerah ijazah doktor kehormat, dia telah merungut berkenaan “the judiciary being placed in the social service category” (badan kehakiman ditempatkan di bawah kategori perkhidmatan sosial) dengan membuat kesimpulan bahawa ini tidak bertepatan dengan “the rule of law” (kedaulatan undang-undang) dan oleh itu “priority of the courts should be altered so that freedom is guaranteed and work is not disturbed” (keutamaan mahkamah harus diperbetulkan agar kebebasan dijamin dan kerja tidak terganggu).

15. Dia seterusnya berkata “the officers of the public service (i.e. judges) do not have a lesser role and function to play then the roles played by the politicians” (pegawai perkhidmatan awam iaitu para hakim tidak memainkan peranan yang kurang pentingnya berbanding yang dimainkan ahli politik).

16. Beliau juga berkata, “This matter becomes aggravated if the rights involved in a decision made by an official are related to judicial matters because this will result in a very important question that is interference with the independence of the judiciary” (Keadaan ini diburukkan lagi jika hak yang terlibat dalam keputusan yang dibuat para pegawai adalah berkaitan soal penghakiman kerana ini akan menimbulkan soalan penting iaitu campur tangan dalam kebebasan kehakiman.

17. Sekali lagi apabila berucap semasa melancarkan buku “Law, Justice and the Judiciary, Transnational Trends” Tun Salleh berkata, antara lain, “The vital constitutional principle is so settled that no question should really arise concerning the position of the judiciary under the Constitution. But recently this guardianship has been made an issue and our independence appears to be under some kind of threat.” (Prinsip Perlembagaan yang penting sudahpun termaktub oleh itu tidak timbul soal kedudukan kehakiman di bawah Perlembagaan. Tetapi baru-baru ini perlindungan ini telah menjadi satu isu dan kebebasan kita ternampak seolah-olah sedang dicabar) Beliau menambah, “This is amply borne out by some of the comments made recently which embarrassed the judiciary a great deal. These remarks not only question our neutrality and independence but the very value of it as an institution ….. Our responsibility of deciding the case without fear or favour …. does not mean that the court decision should be in favour of the Government all the time…….” (Ini terhasil daripada sesetengah kenyataan yang dibuat baru-baru ini yang telah benar-benar memalukan badan kehakiman. Kenyataan tersebut bukan sahaja mempersoalkan keberkecualian dan kebebasan kita, tetapi juga nilai badan kehakiman sebagai sebuah institusi…tidak semestinya keputusan mahkamah harus sentiasa menyebelahi Kerajaan)

18. Selain itu beliau menyambung, “the problem of maintaining judicial independence is further complicated by the fact that the judiciary is the weakest of all the three branches of the Government.” (Masalah mengekalkan kebebasan kehakiman dibuat lebih rumit kerana badan kehakiman adalah yang paling lemah diantara ketiga-tiga cabang Kerajaan).

19. “What matters most in order to enable us to save the system from disastrous consequences is that we judges must act with responsibility and dignity and not be drawn or tempted into an impulsive action which could only result in aggravating the situation.” (Apa yang penting untuk selamatkan system ini daripada malapetaka ialah kita para hakim mesti bertindak dengan penuh tanggungjawab dan hormat dan tidak dipengaruhi tindakan gelojoh yang mungkin akan memburukkan lagi keadaan)

20. Kedua-dua ucapan tersebut disampaikan pada 1hb Ogos 1987 dan 12hb Januari 1988. Tetapi surat Tun Salleh kepada YDP Agong bertarikh 26hb Mac 1988. Seperti yang saya nyatakan tadi adalah tidak benar beliau tidak bercakap berkenaan tuduhannya terhadap Kerajaan di hadapan khalayak ramai hanya kerana dia mempertahankan yang “tindakan tersebut tidak bersesuaian dengan kedudukan kami sebagai hakim di bawah Perlembagaan” dan “oleh itu adalah lebih baik kami bersabar demi kepentingan Negara”.

21. Semua kenyataannya di dalam dua ucapan yang disampaikan jelas mengandungi kecamannya terhadap Perdana Menteri dan Kerajaan, jauh lebih lama sebelum dianya menulis surat kepada YDP Agong.

22. Satu lagi perkara yang dibangkitkan di dalam suratnya kepada YDP Agong ialah “the accusations and comments have brought shame to all of us (judges) and left us mentally disturbed to the extent of being unable to discharge our functions orderly and properly.” [tuduhan-tuduhan dan kenyataan-kenyataan yang dibuat telah memalukan kami dan telah meninggalkan kesan kekacauan mental sehinggakan kami tidak dapat menjalankan tugas kami dengan tertib dan teratur].

23. Di bawah Seksyen 125 Perlembagaan Persekutuan, klausa (3) peruntukan untuk memecat hakim, selain daripada salahlaku termasuk ketidakupayaan tubuh badan atau pemikiran atau lain lain sebab, untuk menjalankan tugas-tugas jawatan dengan saksama.

24. Tun Salleh sendiri mengakui yang beliau tidak terdaya untuk melakukan tugas-tugasnya dengan teratur dan tertib. Oleh itu beliau tidak layak untuk terus menjadi hakim.

25. Seksyen 125, klausa 4 memperuntukkan kuasa YDP Agong melantik Tribunal dan boleh atas nasihat Tribunal menyingkirkan hakim daripada kedudukannya.

26. Kedua-dua surat daripada Tun Salleh dianggap YDP Agong sebagai tidak sesuai dan menghina terutamanya kerana salinannya dihantar kepada Raja-Raja Melayu lain.

27. Di dalam salah satu daripada mesyuarat mingguan saya dengan YDP Agong, baginda telah menyatakan ketidak puasan hatinya terhadap surat-surat tersebut dan telah meminta saya menyingkir Tun Salleh Abas daripada jawtan Ketua Hakim Negara. Baginda telah menulis sendiri permintaan baginda di ruangan tepi (margin) surat pertama Tun Salleh berkenaan dengan bunyi bising daripada kerja-kerja yang sedang dijalankan di kediaman YDP Agong.

28. Bagi YDP Agong ianya adalah perkara mudah. Baginda yang melantik Ketua Hakim dan mempunyai hak untuk menyingkirkan beliau. Saya fikir adalah lebih baik bagi saya merujuk perkara ini ke Kabinet dan nasihat Peguam Negara didapati.

29. Saya mengaku rungutan Tun Salleh terhadap saya di dalam suratnya juga menimbulkan ketidak puasan hati saya. Adalah benar yang saya telah mengkritik hakim-hakim kerana mentafsir undang-undang yang dilulus Kerajaan yang tidak menepati matlamat atau objektif undang-undang itu. Saya ada mencadangkan bahawa jika undang-undang yang ditafsirkan berlainan lain daripada matlamat asal sepertimana yang Kerajaan dan penggubal undang-undang harapkan, maka undang-undang tersebut akan dipinda. Di dalam satu mesyuarat Kabinet saya berseloroh dengan memetik kata-kata Shakespeare, “The first thing we do we hang the lawyers.” (Pertama sekali kita gantung semua peguam). Hanya orang yang dungu sahaja akan mengambil bulat-bulat apa yang saya katakan. Tetapi rupa-rupanya para peguam dan hakim telah merasa tersinggung akan apa yang saya kata dan telah menganggap saya sebagai musuh mereka (yang akan menggantung mereka agaknya!).

30. Saya juga telah mengkritik hakim kerana menggubal undang-undang sendiri menerusi tafsiran mereka dan kemudiannya mengguna tafsiran mereka untuk rujukan. Saya percaya pemisahan kuasa bermakna penggubal undang-undang akan menggubal undang-undang manakala hakim akan menggunapakai undang-undang tersebut. Sudah tentu jika undang-undang digubal melanggar peruntukan perlembagaan, yang merupakan undang-undang tertinggi Negara, maka hakim bolehlah menolaknya.

31. Didapati juga sesetengah hakim menolak membicarakan kes-kes melibat hukuman mati, dan diserah secara tidak adil kepada hakim-hakim lain.

32. Kebanyakan pakar undang-undang berpendapat “It is not wrong for any member of the public or the administration to criticise the judiciary. Justice is not a cloistered virtue.” (Tidak salah bagi sesiapa samada dianya orang awam atau ahli pentadbiran untuk mengkritik kehakiman. Keadilan bukan kesucian yang terkurung) - Peter Aldridge Williams QC

33. Penulis di atas juga telah memetik McKenna J “There is no difference between the judge and the Common Man except that one administers the law and the other endures it” (Tidak ada perbezaan di antara hakim dan orang ramai kecuali yang satu mentadbir undang-undang dan yang satu lagi menerima kesannya).

34. Tetapi Tun Salleh berpendapat bahawa saya cuba menghakis kebebasan kehakiman apabila saya menyatakan pandangan saya bagaimana hakim mengecewakan matlamat asal penggubal undang-undang.

35. Menerusi pelbagai sumber saya dengar akan kemarahan hakim-hakim terhadap saya. Tetapi saya tidak mengambil apa-apa tindakan, jauh sekali untuk menyingkir Tun Salleh. Saya hanya bertindak apabila YDP Agong menyatakan rasa tidak puas hati berkenaan dua surat tersebut.

36. Kabinet bersetuju yang peruntukan perlembagaan haruslah dipatuhi. Oleh itu saya telahpun menasihatkan YDP Agong bahawa Tun Salleh hanya boleh disingkir jika YDP Agong melantik Tribunal untuk mendengar segala rungutan terhadapnya (Tun Salleh) dan membuat cadangan kepada YDP Agong.

37. Selepas YDP Agong bersetuju, Kerajaan memilih enam hakim dan bekas hakim untuk pertimbangan YDP Agong. Ahlinya termasuk hakim Negara asing yang diwakili Yang Arif Hakim K.A.P. Ranasinghe, Ketua Hakim Sri Lanka dan Yang Arif Hakim T.S. Sinnathuray, Hakim Kanan Mahkamah Agong Singapura.

38. Pengerusi tribunal ialah Hakim Besar (Malaya), Tan Sri Dato Abdul Hamid bin Hj Omar. Lain-lain ahli terdiri daripada Dato Sri Lee Hun Hoe, Hakim Besar (Borneo) dan dua orang bekas hakim iaitu Tan Sri Abdul Aziz bin Zain dan Tan Sri Mohd Zahir bin Ismail.

39. Penyertaan hakim asing adalah untuk mempastikan yang tribunal tidak mengambil sikap berat sebelah.

40. Malangnya Tun Salleh Abas enggan hadir di hadapan Tribunal. Sebaliknya dia mengharapkan yang rakan-rakannya akan cuba untuk menghalang keputusan Tribunal daripada disampaikan kepada YDP Agong.

41. Apa yang dilakukan kelima-lima hakim yang bersimpati kepadanya sudah tentu melanggar apa yang Tun Salleh utarakan semasa berucap di majlis pelancaran “Law, Justice and the Judiciary. Transnational Trend” apabila dia berkata; “we as judges must act with responsibility and dignity and not be drawn or tempted into any impulsive action which could only result in aggravating the situation” (kita para hakim mesti bertindak dengan penuh tanggungjawab dan terhormat dan tidak dipengaruhi tindakan gelojoh yang mungkin akan memburukkan lagi keadaan).

42. Kelima-lima hakim tersebut telah mengenepikan peraturan dan prosidur dan keperluan untuk mendapat kelulusan Pemangku Ketua Hakim, disamping menunggu keputusan Hakim Ajaib Singh di atas perkara yang sama. Sebaliknya mereka membatalkan persidangan mahkamah di Kota Bahru yang telah dijadualkan untuk mereka dan telah mngadakan persidangan Mahkamah Agong di Kuala Lumpur untuk mendengar aplikasi Tun Salleh Abbas untuk mengenepikan prosiding bagi menentukan kedudukannya.

43. Lima hakim Mahkamah Agong yang diketuai Tan Sri Wan Sulaiman mendengar aplikasi ex-parte oleh peguam Tun Salleh, berehat seketika, dan kemudiannya kembali dan sebulat suara mengeluarkan arahan menghentikan Tribunal daripada menyerahkan apa-apa cadangan, laporan atau nasihat berkenaan siasatan kepada YDP Agong.

44. Berikutan itu, pemangku Ketua Hakim telah menubuhkan satu panel lima hakim Mahkamah Agong untuk mengenepikan keputusan Mahkamah Wan Suleiman.

45. Saya ingin ulangi yang walaupun Tun Salleh mengkritik saya secara terbuka, saya tidak mengambil sebarang tindakan terhadapnya. Saya hanya berbuat demikian setelah dia menghina YDP Agong dan baginda meminta supaya dianya disingkirkan. Tentulah akan ada yang berkata bahawa saya telah mempengaruhi YDP Agong. Tetapi selama 22 tahun saya tidak pernah melibatkan Raja-Raja di dalam politik atau masalah peribadi. Rekod tertera untuk sesiapa menelitinya.

46. Saya amat mengambil berat terhadap penyingkiran Tun Salleh secara paksa. Saya telah cuba dapatkan Tun Salleh untuk meletak jawatan bagi mengelak sebarang skandal. Pada mulanya dia bersetuju, tetapi telah menarik balik keesokan harinya.

47. Saya telah mendapatkan kelulusan keahlian Tribunal. Saya telah mendapat nasihat Peguam Negara dan pihak lain yang rapat dengan hakim-hakim. Setelah Tribunal ditubuhkan, penglibatan saya berakhir.

48. Apabila Tun Salleh dan hakim-hakim yang lain diberhentikan perkhidmatan mereka, mereka tidak sepatutnya menerima pencen. Tetapi selepas menerima rayuan Peguam Negara, saya bersetuju yang mereka dibayar pencen penuh. Mereka tidak mengalami apa-apa kerugian wang ringgit dan pencen mereka dikira daripada tarikh mereka meninggalkan jawatan.

49. Inilah fakta bekaitan penyingkiran Tun Salleh. Beliau dan rakan-rakan hakimnyalah yang telah membawa penghinaan kepada badan kehakiman.

50. Saya menulis untuk merekodkan peristiwa sebagaimana ianya berlaku. Saya tidak harap pengkritik saya akan berhenti menuduh saya menghancurkan badan kehakiman. Mereka pendakwa saya dan mereka juga adalah hakim saya. Bagi mereka saya tetap Idi Amin Malaysia sebagaimana yang di dakwa Tun Salleh di dalam bukunya “May Day for Justice”. Malangnya ramai yang begitu tersedia mengutuk saya terdiri daripada hakim-hakim.

By Dr. Mahathir Mohamad (www.chedet.com)